Onthechting: de kracht van loslaten

In een vorig artikel waarin ik de Sutra’s van Patañjali introduceerde, schreef ik dat yoga in essentie gaat over: “het tot stilstand brengen van de fluctuaties van de geest.”

In Sutra I.12 bouwt Patañjali daar praktisch op voort door te vertellen hoe:

abhyāsa-vairāgyābhyāṁ tan-nirodhaḥ
Het tot stilstand brengen van de geest wordt bereikt door oefening (abhyāsa) en onthechting (vairāgya).

Blijven oefenen én leren loslaten.

Wat wordt er bedoelt met onthechting

Bij onthechting denken mensen vaak dat het betekent dat je afstand moet doen van alles, geen verlangens of passies meer mag hebben, misschien zelfs geen relaties, of dat je onverschillig door het leven zou moeten gaan. Maar dat is niet wat Patañjali bedoelt. Onthechting gaat niet over afstand nemen of emotieloos worden, maar over vrijheid vinden in hoe je met het leven omgaat. Het is het besef dat je diep vanbinnen al goed genoeg bent, los van of dingen precies verlopen zoals jij wilt. Je leert dat verlangens, verwachtingen en angsten er mogen zijn, maar dat ze je niet beheersen of je geluk afhankelijk maken van iets buiten jezelf.

Concreet betekent dit:

Op de yogamat: Je voelt misschien de drang om een houding perfect te doen, of juist dat een pittige houding snel voorbij moet zijn. Onthechting betekent ademen en voelen wat er is, zonder te duwen of te trekken. Je laat verwachtingen los en staat open voor wat je ervaart, zonder oordeel.

In meditatie: Je gedachten komen en gaan; je observeert ze zonder erin mee te gaan of ze te labelen als goed of fout.

In het dagelijks leven: Je doet je best, investeert in relaties en volgt je dromen, maar je laat de uitkomst los. Je maakt onderscheid tussen wat je kunt beïnvloeden en wat buiten je macht ligt, en je blijft daardoor rustiger en meer aanwezig. Je laat bijvoorbeeld de waarde los die je hecht aan de meningen van anderen, zodat je tevreden kunt zijn met jezelf.

Onthechting komt niet alleen in de yogafilosofie terug. Zo gebruikt AA bijvoorbeeld het Serenity Prayer:
“God, geef mij de rust om te accepteren wat ik niet kan veranderen, de moed om te veranderen wat ik kan, en de wijsheid om het verschil te zien.”

Het helpt je bewust te worden van waar je controle over hebt en waar je kunt loslaten, precies zoals onthechting in yoga bedoeld is.

Wat onthechting je uiteindelijk kan brengen

Door op deze manier te oefenen, creëer je op den duur meer rust en ruimte in je hoofd en hart. Je ervaart vrijheid om écht aanwezig te zijn, in plaats van steeds bezig te zijn met wat anders zou moeten.

Is het makkelijk? Nee. Het vergt veel oefenen. Steeds zul je ontdekken waar je nog mag leren loslaten. Soms is dat moeilijk, en dat is oké. Patañjali noemde niet voor niets ‘oefenen’ en ‘onthechten’ samen in één sutra. Onthechten vergt herhaald oefenen, en de yogamat is een veilige plek om dit te doen. Zo kun je leren loslaten op de mat en hopelijk de lessen die je daar leert ook meenemen in je dagelijks leven, waardoor je meer ontspannen met alles omgaat wat op je pad komt.